Лакхача ломашка бахаш хиннаб воккха саги йоккха саги. Бераш хиннадац цар. Уж баьхаб гӀалан чу, из дар цар цӀа.

Цхьан ахкан дийнахьа, комараш гулъе арабаьннаб уж. 

- ХIай, хозий хьона? - аьлар воккхача сага ший сесагага. Цар шоайла цӀи яккхацар. Йоккха саг хьахьежай. - Бер делхаш санна хет сона. 

Из оаз хьахозача оагӀорахьа уж дӀабахача, царна бӀаргаяйнай елхаш ягӀа зӀамига йиӀиг. Из йиӀиг хьа а ийца, чубахаб уж, шоаш гулъяь комараш йицъенна. Дика лелаяьй цар из йиӀиг, чӀоагӀа дукха езар царна из. Цар Дошув аьнна цӀи тиллаяр йиӀигах. Иштта бахаш цхьа зама дӀаяхай, йиӀиг йоккха хулаш хиннай. Из новкъостал дерг хиннай. Эса тӀара хий кхихьад цо, цӀагӀа цӀено еш хиннай. Нани, дади оалаш хиннад йиӀига боккхийча нахах.

Цкъа  цамогаш хинна, Ӏобийшаб уж, Дошув дика хьожаш хиннай царга. Боккхийча наха гӀулакх даьчул тӀехьагӀа, йиIиг Эса долча ӀокӀалъяьле, цига ягӀаш хиннай, оалхазарий ашарашка ладувгӀаш. Цхьан дийнахьа хьалха мо хин йисте ягӀаш, Дошос зийнад боамби санна кӀай морхилг шийна лакхе сеца латтилга. Иштта ер Эса тӀа массаза йоагӀа, из морх хулар цунна лакхе. Дошув бӀарахьежар цу морха, ма тамашийна хӀама да ер, яхаш. Морх геттара юхейоагIар, Дошос хьаьстар из. «Ма цӀена, ма кӀай я хьо!» - хетар цунна. ТӀаккха морх йистхиннай:

- Хоза оамал йолаш, дика йиӀиг я хьо, боккхийча нахага дика хьож хьо, массахана елаенна я хьо. Новкъостий хулий вай?

ХӀара денна цу метте вӀашагӀкхеташ хиннаб уж.

- Дошув, безам бий хьа укх дунен тӀагӀолла го баккха? Лакхера хозаленаш гургья хьона, хаьттад морхо.

- ЧӀоагӀа безам ба са, - уйла ца еш, сов гӀадъяхача Дошос жоп деннад. Морхо хьалъайяьй йиӀиг, тIаккха  cиха яхай. Дошонна, цу хозало гӀадйига, бицбеннабар цамогаш бола дадии нании.

Цхьан доккхача цӀен юхе Ӏолохъеннай морх. Дошув наӀара юхе тӀера Ӏояьннай. Морхилг хинна моттиг, йоацаш, къайлаяьннай.

- ХӀанз фу дергда аз, нани а дади а цхьаь ма дий, саг мичав царна юхе? - яхаш йийлхай из. 

Шоаш хьаеллаеннай цӀен наӀараш, Дошув шорттига дӀачуяьннай. ДӀа а хьа а хьежача, цу чу саг хиннавац. Ше латтача Ӏо а хайна, цIаькха а йийлхай йиIиг.

- Ма елха, са йиӀиг, малав хьона халахетар даьр? - кӀаьда кулг хьокхаш, мерза йистхиннав цхьа саг.-Хьона укхаза сага халахетар дергдац. Дика болх ба хьо чуена. Аз хӀанз хьога хӀама дуийтаргда, тӀаккха хьадувцаргда Ӏа деррига. 

- Малий хьо? Сона йовзац хьо. Со дадии нании долча чуяха езаш я. Царга хьажа саг вац со мара.

- Со хьа нана я, хьо са йиӀиг я. 

- Яц, са хиннаяц цхьаккха нана!

Дошонна, елхаш, саца магацар. Елха ший йоӀ соцае магацар нанна. ТӀаккха, ше а  елхаш йолаш,  из дувца йолаелар:

- Хьо зӀамига йолча хана, са боча догилг, хьоца араяьнна ягӀаш яр со. ТӀакхийтта, цхьан йоккхача аьрзе дӀайихьар хьо. Цу хана денз, со сигала хьалхьежаш, ши бӀарг боабаь яла йоалл. Сайна аьрзи лелаш бӀаргаяйча, Даьлагара дехар аз, хьо цӀенах тоха, яхаш. Тахан иштта Даьлага дуӀа деш со йоаллаш, морх юхеера сона. Цу морхо дош делар сона; хьо цӀенах тохаргья, аьнна. Ше аьннача тайпара, хьо цӀенах техай цо, са йиӀиг.

- Нане, даде фу дергда? Уж могаш боацаш ма бий. ЧӀоагӀа дагабоахк сона уж, - аьннад Дошос.

- Вай уж укхаза хьабоалабергба, укхаза дерригаш цхьана дахаргда вай, - йиIиг теяьй нанас.

- А, а, сона могаргдац укхаза яха, - юхагIертай Дошув.

- Мегаргда, тӀаккха лоамашка дӀагӀоргда вай цхьана. 

Дошув елаеннай, тӀаккха мархӀаеллай цо нана. Шоаш лаьрхIача тайпара, лоамашка дӀабахаб уж.

Дошонна ховш хиннадац мишта дӀадувца деза боккхача наха шийна хиннар. Дошой нана Марем яхаш хиннай. ГӀала чу хьачуяьлча, Марема дайнад ийрча сурт. Метта бадаш хиннаб унахой.  Хьачуяьлча моаршал а хаьтта, ше мала я дӀахайтад цо. Дукха ха яьккхай цар, къамаьл деш. Цар къамаьл деча юкъа Дошос йӀайха сискал яьй, цунца тӀай берхIа Ӏооттабаьб. ТӀаккха аьннад  цо наьнага: 

- Эггара хьалхагӀа аз даденеи наненеи гӀулакх дергда, тӀаккха вай юаргья хӀама. 

Марем цецъяьнна хьийжай йиӀига деча гӀулакхага. Боккхача наха гӀулакх даь яьлча, Ӏохайшаб уж хӀама даа. Цхьа-ши ди даьлча, Марема цӀаяха безам хиннаб. Дошос дехар даьд наьнага; ма гӀо, яхаш. Из хӀаьта а, Ӏе ца тугаш, цӀаяхай, дукха ца говш юхайоагӀаргья ше, аьнна.

Дукха денош дӀаихад, Марем хьайоагӀаш хиннаяц. 

ХIаьта Iаьржа морх шийна бӀаргаяйча, дехар деш хиннад Дошос: 

- Морхилг, дика ма йий хьо, хоза ма йий хьо, фу даьд хьажа са нанна. 

Михага кхайкай морхилг, Марема цӀа долча дӀахьо со, аьнна. Айбеннача михо дӀайихьай морхилг Марема цӀа долча. Дохк хинна цӀагӀа чуяьннай из. Марем уллаш хиннай дӀа-хьа хьажа ца могаш.

- Малав цига? Сона саг бӀаргагуц, - халла йистхиннай Марем. - Со я из, морх, со бӀаргагургьяц хьона. 

- Яла йоалл со, Эса чура хий мелча мара дикагӀа а хургьяц, - низткъа аьннад унахочо. Морх цу сахьате Дошув йолча хьакхаьчай, дIадийцад шийна дайнар. Эса чура хий хьа а ийца, дӀа-хьа хьажалехь, Марем йолча цӀагӀа дIакхаьчаб уж. Дошос ший наьна корта хьал а айбаь, хих къург байтаб цунга. -ХӀанз сона дикагӀа хет, - аьнна, доккха са даьккхад Марема.

Ше дикагӀа хилча, цо боккхийча наха дарба дайтад, лорашка дӀа а бига. ТӀаккха ший цӀенош дехка, лоамашка дӀаяхай яха. 

Марема, ше цӀенош дехкача ахчах доахан а, жа а, котамаш а, гӀажаш а ийцай. Царга боахкаш, ха а дӀайодаш хиннай. Хоза баьхаб уж. Марема цхьан дийнахьа зийнад, Дошув йихьача аьрзе шоай цӀенна го боахаш. Цу хана денз сатем байнаб цар. Аьрзи хьаухаш кӀийленна ягӀаш хиннай. КIийле а яь,  хьа а лаьца, кIинга чу хоадаьд цар оалхазар. Цу чура хьахьежаш ягӀаш хиннай аьрзи. ХӀама ца юаш диъ  ди даьккхад цо, тӀаккха елча санна Ӏойижай. Аьрзи еннай мотташ, кIинга чура из хьаараяккха безам болаш, ниӀ хьайийллай Марема. Цигара гӀетта араийккха, аьрзи ӀотӀахайнай эггара лакхагIча лоам тӀа. ХIара дийнахьа, аьрзи лелаш хиннай цу гӀаланна го боахаш.

Марема дехар деш хиннад морхага: 

- Морхилг, хоза ма йий хьо, дика ма йий хьо, аьрзи хиле, хаттал цу аьрзега тхогара фу деза хьона, аьнна. 

Марем хьалхьежача, ши аьрзи бӀаргаяйра цунна го боахаш.

Шаккхе Ӏохайнай гӀалан бухь тӀа, тӀаккха гӀайтта, цаӀ аьтта оагӀорахьа, шоллагӀъяр аьрда оагӀорахьа дӀа-хьа къаьстай уж. Цхьа ха яьннай, уж бӀарга ца гуш. Марем сигала урагӀхьийжай. Морх хьагучаяьннай. КӀайча морха тӀа ваьгӀав цхьа къонах. Лаьтта Ӏоэттачул тӀехьагӀа, велаш хьатӀаволавеннав из Марема.

- Вовзаций хьона со? Хьа цӀен-да ма вий со, Мовсар. Дукха зама я со ешапо бозбуъачал даь, аьрзи хинна лела. Баркал хьона со цу балех ваьккха. Хьа мара вӀаштӀехьа даргдолаш дацар со мукъаваккхар.

Шоашта тӀакхаьча во мел дар диц а денна, баха хайшаб уж.