Кицаш

Дошлорг

Кхали (я) - мачеха
Йиди (я) - жена дяди по отцу
Дади (ва) - отец
Воти (ва) - дядя по отцу
Ваьрши (ва) - пасынок

Эсамарзанаькъан Iалаудин

йоазанхо

Дувцар

Калойи кIазилги

Каста-каста балхара мукъа болча дийнахьа, хьун йисте салаIа болх Ломберди Миновсии, шоай ворхI шу даьннача кIаьнкаца.

Калой укх шера мара вахавац деша, цудухьа цун самукъадаккха а, цхьацца дола дийнаташ цунна довзийта а уйла йолаш, Ломберда дагадеха хIама да из, тIаккха Миновси а раьза хиннай, ший кIаьнка товр хилар дезаш.  

Тахан а, хьалха санна, лоамара IодоагIача Эса йисте, хьалххе а гулдаьча докъаденнача дахчех цIи а йийза, цу тIа 

дехьеи-сехьеи йоккхагIа йолча ткъовронех ши IаддаргIа а егIа, дулха даттараш кийчде волалу Ломберд. ТIаккха фусам-нана хьоарах олгаш де, аьнна, ноанал тIа эттар. Цхьа гIийла, сих ца луш доагIа тахан Эса, цхьацца йолча метте хи чу Iочуохкаенна гаьний ткъовронаш хиво цкъа дIаувзаеш, тIаккха дIа а хецаш, дIай-хIай лестаю. Гаьнаш тIа бIенаш даьча оалхазарий Iимадаш-м талгIений гIар гIийла локхача пандара оаз мо хетийт. Мух а тем болаш хьекх, ахкан дийнахьа-м эшаш бар из, амма цIерах сов чIоагIа мух хьекхача тов хьаялац-кха. БIарг белабеш да Iалам, лоамаша дегашта сатем лу, гаьнна гIалаш а я, ширача заман викалаш санна, наьха вахар Iалашде оарц дахьаш мо хьежаш. Морх а яц сигала, ахкан бIайха малх ба лаьтта доагаде санна, дуне сийрдадаьккха моажаярг мо сигала оллабенна уллаш. 

ЧIоагIа самукъадаьнна удаш лел Калой, массаза лоам болхаш хозахеташ, ший ханнахьа хIамаш кийч а яь, хьежаш хул из ди хьатIакхачарга. ХIанз а дог гIоздаьнна Эсачура чкъаьрий бIаргадайна, царна тIехьа уд Калой хин йисте да.  «Дукха юхе ма гIолахь хина…» - яхаш каст-каста дас лораву, хIаьта, цхьацца йолча хана тIаьдача кхерий тIа ког IотIалайзача, ша тIа вьлча мо лайже, хоттала-м вож Калой, хи чу ца вожаш, дика а вус сов сиха удаш вале а, кадай хиларах. Чкъаьрий кIордадича, кIормаца тIанийслу укхун теркам, хIанз-м соца ма вилла хургва ер, кIормац-м го боахаш мича лел, дIа гIолла дIа ма додий из-м, хьал-Iо  дувлаш, ший хоза ткъамаш а детташ. Шийга кхайкаш нана хьа а ца хозаш, хьалъяьннача йоархIашта тIагIолла кхувса а луш, хьунагIа Iочувода Калой, наг-нагахьа лаьттах Iо а кхеташ. 

ЦIаьхха, гаьнашта юкъе цхьа кIазилг хоалу укхунна, цIог а лестадеш латташ. Цкъарчоа берза кIаза я мотташ юхавоал Калой, амма кIазилг шийна хьатIайолаелча кхет ер, из жIале кIазилг хиларах, хьалха дас сурта тIа царна юкъера башхал йовзийтарах. Бокъонца шийна совгIат хилча санна, хьа а ийце, хьесташ ха йоаккх Калойс кIазилгаца. ТIаккха хьалха-тIехьа удаш болхаш «В-а-а-а, Калой?!» - яхаш кхайкаш нана а, цунна тIехьа даь а оазаш хоз укхунна. - «Фу ях оаш, укхаза ва со!» - аьнна хьагучавоал Калой. - «Далла ба хоастам! Оаха хьо леха бIарчча ди дIа ма даьннадий, ва Калой, ай, мича вахавар хьо?!» - яхаш, дог чIехкаш, мархIавехк Миновсе ший воI. Фу хиннад ца кхетадеш, царга хьеж Калой, малх чубизара цо терко а яьяц. КIазилг а акхар еча гIарех кхераенна яле а, е ший декхар кхоачашдаь яьннай аьлча санна, яйна дIаяьлар, кIаьнка гучаяьннача тайпара. Калой хьунагIара араваккхар духьа, Дала оттадаь бахьан хиннад цо кхоачашдаьр, ишта ца хилча мичахьара йоагIар хьун юкъера жIале кIазилг берташта юхе? Дале а Калой из яйна цIимхара вийрзар, амма шоай кIаьнк дийна а волаш хьакораваь, деррига хIама дицденна, шоаш лотаяь цIи хий теха дIа а йоаяь, цIенгахьа баха баьлар Ломберди Миновсии, кхы шоай кIаьнка тIера бIарг ца баккха чIоагIо а яь.