Кицаш

Сиха даха хий фордах кхийттадац.


Везар велча, велхар даьннад.


БоргIалах Iаха енна котам яьттIай.


Кхийрачох турпал хиннавац.


ЦIи ца йийзача, кIур ихабац.


Дошлорг

ОагIой бутт (ба) - декабрь.
Седкъий дагардер (ва) - звездочёт.
Баскилг (да) - кузнечик.
Хамхе (я) - горное село Хамхи.
Тирк (да) - река Терек.

Iарчакханаькъан Сали

йоазонхо

Дувцар

ЦхьоагIо яр

Маьлха боса яьнна, пхьагалий цхьа ординг яр ягIаш. Шоай лазаш долча хIамашта юкъера керттердараш дувцаш, цар соцам бир: «Вайл барт боацаш хIамаш дунен чухь яц, цудухьа массадолча хIамах кхераш я вай». Фу дергда вай хIанз, аьнна дагаяьлар уж. Царех цхьа дикка кхетам болчо аьлар, вай ерригаш вIашагIкхийтача бакъахьа я цхьа барт бе, аьнна. Шеяр раьза хилар. Шоаш йиллача моттиге хьагулъелар еррига а пхьагалаш. Цу моттиге хатта дош оттадир цар - вай цхьа барт хилба, яхар. Царна юкъе дик-дикагIа хьаькъал дол-долчо къамаьлаш дир. Дийца, соцам баь, Iодиллар цар: вайл чIоагIагIа кхераш, цхьоагIо йоацаш хIама дунен чухь дац, вайна юкъе цхьа паччахь хила веза, аьнна.

ДукхагIъяраш цу деша тIехьа та а тайна, цар шоашта юкъе паччахь хержар дегIа воккхагIвар, хьаькъала дикагIвар.

Из моттиг дIайохалехь, керда хержача паччахьа аьлар:

- ХIанз со паччахь ва. Аз яхар вай дойя; вай, фордал Iочу а лийлха, яйна дIайовла еза.

Из ше аьнна йоаллашехь, ший тIод урагIдахийтар цо массанега хоам беш; шийна тIехьайовла, аьнна. Цул тIехьагIа йолаенна уж форда йисте яха дIакхаьчача; паччахьа, ший тIод урагIа а дахийта, цIогIа техар:

- ХIанз юхасовца!

Пхиъ-пхиъ цхьана йолаш, латтача пхьагалий тоабаша аьлар:

- ХIанз фу хилар цига?

Паччахьа жоп делар:

- Вайл а корта боацашагIа, вайх а кхераш хIамаш хиннай укх дунен чухь. Вай лела йиш йолаш я хIанз: укх хи йисте ягIа пхьид вайх кхераенна хи чу дIачуийккхар. - Цул тIехьагIа, уйла а яь, паччахьа аьлар цу тоабашка: - ЮхагIо шо-шоай моттигашка, цхьоагIо йолаш хила, эшаш йолча хана тIаехаргья аз шо.

Иштта да барт хилар.