Сосаркъанаькъан Аьсет яь хиннай 1973 шера тушола бетта 10-ча дийнахьа МагIалбика кхален СоагIапча. Дуккха дика, цIихеза нах хьабаьнна юрт я Аьсет яьр а кхувш енар а. Цу хьакъехьа яздаьд цун вахара никъ тохкаш, цох яздеш хиннача  Солсанаькъан А.,   Патанаькъан Й.,  Тарковская М.,  Угурчанаькъан А-Г., кхычар.  

 1989 шера, ишкол яьккхачул тIехьагIа, цо дукха а тайп-тайпара а дешараш дийшадар: Нохч-ГIалгIай паччахьалкхен университета филологически факультете актёрий говзал Iомаяьяр (2003), культурани искусствони болхлой кийчбеча Москверча Академе яьгIаяр, цига цунна еннаяр «Драма режиссёр» яха говзал; культуран оагIонаш Iомаеш дийшадар Ростоверча паччахьалкхен университете. Аьсета болх баь моттигаш а эргаш я. Москверча М.Н. Ермоловай цIерагIча театра режиссёра гIончан болх баьб цо; къахьийгад Къилбаседа Кавказа Паччахьалкхен технически университета Наьсарерча филиала кхетама балхах йола проректор йолаш, театра актриса, литературан даькъа кулгалхо йолаш, и. кх. дI.  

Базорканаькъан Идриса цIерагIча драматически театра актёрий мугIарашка а йолаш, цо ловзяьяр тайп-тайпара йовхьамаш. Царех дар Гарсиа Лоркас язъяьча «ЦIеша диза маьрел» яхача пьесанна юкъерча лоал латтача кхалсага сурт-сибат, Чахкенаькъан СаIида «Асхьаб Бендер» яхача  пьесацарча Муамната юхь, Ведажанаькъан Ахьмада «Дала яйта хьаьша» яхача пьесанна юкъерча кхалсага-хьаьшан юхь,  Базорканаькъан Идриса «БIаьшерий боадонгара» яхача романах оттаяьча спектакла юкъера Доуле юхь. Царел совгIа, цо бовзийтабар ший пьесашкара («Маьрша йоагIийла, ПаьтIамат», «Тамашийна цIай»), Цагареле А. («Ханума»), Хамхой В. («Iоажал йоаца халкъ»), Ахмад С. («Несарий бунт») яхача наьха йоазошкара кхалнах. МоллагIа царех болх хьаэце, Аьсета дика ка яьннаяр аьнна хеталу, ше ловзаеча кхалсага сурт-сибат, куц дизза а шийх тешавеш а кхолла.

Сосаркъанаькъан Аьсет гIалгIай эздий кхалсаг, йоазонхо, актриса хилар белгалдоаккхаш дукха совгIаташ тийннадар. «ДикагIа дола драматически йоазув» яхача республикански яхье преми енна хиннаяр цунна, Аьсетал хьалха из цхьаннена енна а хиннаяцар.  «Дошо  къоалам» яха преми кхозза еннаяр. «Шера дикагIа йола актриса»  яха  кагирхой министерствон премеца белгалъяьккхаяр из 1998-ча шера. Цхьаькха шу даьлча, цу балхах цунна еннаяр «Дошо сай» оала культуран Министерствон преми. 2006-ча шера цун цIи юкъейихьаяр «Россе дикагIа бола нах» яхача энциклопедена, цхьаькха шу даьлча, юкъара уйла  йолча  адамий   Дунен халкъашта юкъерча Академе доакъашхо хул вай мехкахочох. Цул совгIа, республикан гIоръяьнна артистка, халкъа артистка яха ши цIи лелайора цо.  

 Кхелхай Сосаркъанаькъан Хьажбикара  Аьсет 2024 шера.