Вайцига, къаьстта юрташкарча ишколашка, ингалсий мотт цӏенхаштта ӏомабе дӏаболабаь дукха ха яц. Юрташка уж метташ кхаьча дукха ха еце а, вай къамах бола нах хьалха денз уж метташ довза гӏерташ а ӏомадеш а хиннаб. Ингалсий мотт ховш а хьехаш а вар  массанена дика вовзаш хинна Чопанаькъан  Мухьмад.

Мухьмад ваь хиннав 1927 шера маьтсела  бетта 27-ча дийнахьа Буро тӏа. Цун даь бокъонца йола цӏи Зайпала Iаддал-Керам хиннай. Бакъда зӏамига волаш цунах а цун вешех а цхьан эрсий хьакима Ваня аьнна цӏи тиллай, цун вешех Вася аьнна тиллай. Кхоалагӏволча цар веший цӏи хиннай Кони. Гӏалгӏаша кӏеззига гӏалгӏай меттагахьа ерзаяь йоахаш хиннай царех эрсий цӏераш, Вани, Васи аьле. Уж цӏераш царна тӏехьа чӏоагӏъялар бахьан долаш, каьхаташ тӏа а дӏаязъяьй. Цудухьа студенташа Магомед Иванович аьле йоаккхар вай мехкахочун цIи. Цун нана хиннай Эккажкъонгий-Юрта ваьхача, Эккажкъонгех хьаваьннача Исмаӏала йоӏ Хьапсат. 1942 шера ювцача юрта йиллача колхозе учётчик волаш, ший пхийтта шу мара даьннадеце а, наьна дика гӏонча а волаш, хьавенав Мухьмад. Кхы а ши шу даьлча; Сибре, моцал, шелал ла йийзай цун; эггара хозагӏа хила езача хана. Акмолинске баьхар уж юххьанца. Цига къаст из дунен тӏа эггара бочагӏа а хьамсарагӏа а волча сагацара - наьнацара. Из деша отт Казахий паччахьалкхен университета доазол арахьара метташ ӏомадеча факультете. 1954-ча шера чакхйоаккх цо ше хержа факультет, хӏанз из бокъонца вола хьехархо вар. Къахьегама никъ цо дӏаболабу Джамбулерча ветеринарни техникумеи №39 йолча ишколеи, ингалсий мотт хьехаш. 

1959 шера Чопанаькъан Мухьмад деша отт СССР Iилмай Академена чуйоагӏаш йолча Дагестански филиала аспирантуран филологически отделене. Цига деша вахале, цо ладийгӏадар профессора Малсаганаькъан Дошалкъий Кавказа къамий меттаех йолча курсага. Дешаш яьккхача хана, ӏомадаьчо а профессора лекцеша а дикка гӏо дир цунна, ӏилмай кандидата диссертаци язъеш. Из ювзаенна яр наьна меттаца. Вешта аьлча, гӏалгӏай мотт кӏоарггачара ховш хиннав Мухьмад, ӏилман балхага кийчлуча хана. «Вайнаьха метташкарча предложеней эргативни оттам» яхаш яр цо хержа диссертаце тема. Из боаггӏача боарам тӏа язъе а чакхъяккха а вӏаштӏехьадоал цун. 1963 шера Тбилисерча паччахьалкхен университете ладувгӏ цунга, цул тӏехьагӏа цох бакъвола ӏилманхо хул.     

 Нохч-Гӏалгӏай паччахьалкхен университета доазол арахьарча меттай  ше къаьстта хургйолаш кафедра хьаяь хиннай 1961 шера. Магомед Иванович из хьаяьрех, дуккхача шерашка цига болх баьрех цаӏ хиннав, Гӏалгӏайчен хьалхарча ӏилманхоех-лингвистех а вар из 

 1972-1975 шерашка из болх беш хул Сомале (Малхбоалера Африка), ингалсий метта кӏийлен тӏа эрсий мотт хьехаш. 

1996 шера из балха воагIа къонача Гӏалгӏай республике вӏашагӏъеллача эконимакани бокъони институте.  Чопанаькъан Мухьмад – дика саг а башха хьехархо а - кхалх 2005 шера тов бетта 3 дийнахьа, ший 78 шу даьннача хана.