ГIалгIайче  мел  латт  цун къаманна бицлургбоацаш, чIоагIа  накъабаьннача  нахах саг хиннав Малсаганаькъан Арсмака Арсмак. Из ваь хиннав 1933 шера тушола бетта 10-ча дийннахьа Буро тIа. Ишкол яьккхача, цо дийшад ГIибухен Казахстана механически техникуме,  дIахо  - Омскерча  машинаш  еча наьха институте. Вай Сибрера цIадаьхкача  цо  болх баьб Шолжа-ГIалий тIарча «ЦIе жIов» яхача заводе.  Цу заман чухьа, болх бе, дезалаш кхаба  моттигаш  йоацача хана, эзар совгIа сага къахьегаргдола йоккха завод хьалъе йолаю Наьсарен малхбузен оагIорахьа, 1959 шера болх бе волавелар  цун тхов кIалха къахьегаргдола, кулгал дергдола   саг, из вар  цу пхьоаллен хьалхара директор а хинна дIаоттаргвола Малсаганаькъан Арсмак. ДIахо дIайодача хана, дуненна йовзаш хургья  массийтта километр мара йоацача Наьсарера «Электроинструмент» оала завод. ТIехьагIо цунна лургья гIалгIай гIорваьннача революционера Iоахарганаькъан ГIапура цIи. Къонача директора шийна гонахьа гулбир хIанззе а хьаькъалца белгалбаьнна къаман дикагIа бола нах.

1962 шера тов бетта 30 дийнахьа хьалъяь яьлар эггара хьалхара  машинаш хьаеш йола къаман пхьоалле. Токаца болх беш, цу хана дунено къердаш дола бурош дар цига хьадеш хиннараш. Арсмака  кулгал а деш, дукха дика хьалаш хьакхеллар къахьегача наьсархошта а вIалла заводе болх беш боацача наха а. Хьахила йолаелар тикаш. ВIаший юххе цхьан тхов кIалха яр кхача бохка, боахаме эшараш, цIагIа леладу хиланза даргдоаца товараш дохкаш йола кхоъ тика. Болхлой берашта лаьрхIа хьайир берий беш, Наьсарера профилакторий, Iарамхера дача яр къахьегамхой салаIа баха йиш йолаш, ший хана цига салоIаш хиннавар Калинин Михаил Иванович - СССР ВЦИКа, ЦИКа, СССР Лакхехьарча Совета Президиума председаль. Завода чотах а цун къахьегамхошта а хьалдир тахан нах бахаш дола вIаштIара даь 5 гIат дола цIенош, завода подвала чура дIайолаелар ала мегаргда къаман спорт, деррига дийца варгвац. Завод низ кхоачаш яр Сухумерча «Сухумприбор», Нальчикерча «Севкавэлектроприбор», Буро тIарча ОЗАТЭ, Шолжа-ГIалий тIарча «Электроприбор» яхача къахьегама пхьоалленашца яхь лелае. Цо ден-бус арахецар  юххьанца 2 эзар бурув,  120 гIишлонхой балхаш ду машин.  

 Ювца завод бокъонца чIоагIъенна дIаэттача, Арсмака къахьийгар Шолжа-ГIалий тIарча «Автоспецоборудовани» оалача пхьоалле,  НГIАССР Министрий Совета паччахьалкхен маьхий комитета керте латташ, Министрий Совета председатела заместитель, Госплана председатель волаш. Вай республика хьаяьчул тIехьагIа, цох хул Россе президента ГIалгIай мехкарча викала гIонча, зIамига низ болча моторий завода директор, и. кх. дI. Из вар Наьсарен-Шахьара сийдола вахархо. Арсмака Арсмак дуккхаза хийржавар Нохч-ГIалгIай АССР Лакхехьарча Совета депутаталла, цунна еннаяр «КарагIдаьннарех» яха а кхыйола а орденаш, майдилгаш. 

Малсаганаькъан Арсмака Арсмак кхелхар 2025 шера бекарга бетта, ший 93-гIа  шу долча хана.